Steve Jobs was een inspirerend mens. Zo’n citatenmachine die heel wat tegeltjes-wijsheden heeft geproduceerd. Ook voor mij.
Eén kort filmpje heb ik altijd onthouden. Het komt neer op: alles om je heen is verzonnen door mensen die niet slimmer zijn dan jij. Nou is dat niet persé zo. Die houding werkt als je Steve Jobs bent, maar ik heb lang gedacht: ik ben ook maar een sukkel uit Overijssel en ik ben er altijd vanuit gegaan dat de dingen zijn ontworpen door mensen die erover nagedacht hebben, en er verstand van hebben. Maar helaas. Als je zo een paar decennia verder bent, kom je erachter dat ‘er verstand van hebben’ lang niet altijd een voorwaarde is om ergens verantwoordelijk voor te worden. En ‘erover nagedacht hebben’ suggereert dat iemand die tijd ook had, en niet een ander brandje moest blussen.
En daarnaast: veel mensen doen niks aan de dingen die mis zijn in de wereld. Als je iets doet, vooral als dat mensen organiseert en in beweging brengt, kun je dingen bereiken. Dat gaat vrij simpel, je hoeft alleen maar ergens te beginnen.
De tweede die altijd in mijn achterhoofd is blijven hangen, is zijn commencement address bij Stanford. Zo’n speech waarin net afgestudeerden goede adviezen krijgen van een buitenstaander, meestal een beroemdheid die nooit de moeite van het afstuderen heeft genomen – of zelfs nooit is begonnen. Die drukt dan de studenten op het hart dat ze hun dromen moeten volgen. Niet opgeven, reach for the stars, etcetera. Ook Steve Jobs zegt dat.
Ik vind dat slecht advies. Degene die zo’n praatje houdt, heeft inderdaad nooit opgegeven, en heeft gezegevierd – en geluk gehad. Of hij heeft gewoon een bizarre persoonlijkheid die precies past bij het advies – en geluk gehad. Of hij liegt dat hij barst en heeft zelf vooral met veel geld van papa en mama zijn dromen waar gemaakt – en geluk gehad.
De wereld is ook bezaaid met een veel grotere groep die niet naar dat advies hadden moeten luisteren. Dat zijn de mensen die zich in diepe schulden hebben gewerkt omdat ze koppig blijven geloven in een droom van een eigen zaak. De sporters die niet goed genoeg zijn voor een profcarrière en toch hun lijf blijven martelen. En uiteraard de artiesten en acteurs die blijven hopen op hun big break. Wat dat betreft vind ik een veel beter advies dat van Matt Damon, die ik ooit heb zien zeggen in een interview: ‘als mensen vragen of ze ook moeten proberen acteur te worden, zeg ik altijd nee. Doe het niet. Begin er niet aan. De kans dat het lukt is minimaal.’
Bovendien is een leven met gewoon een baan geen verspild leven. Heel veel mensen hebben helemaal geen droom. Het woord ‘passie’ als het over je werk gaat, wordt veel te vaak gebruikt. Er is helemaal niks mis met gewoon een baan hebben en in je vrije tijd leuke dingen doen. Ik vind het zelfs de betere optie. Tenzij je nu eenmaal wél een droom en een passie hebt. Dan moet je het proberen. Ik wens je veel sterkte.
Maar er zit iets anders in die toespraak dat ik heb opgeslagen in mijn achterhoofd, en eigenlijk vind ik het in tegenspraak met het eerste. Het is speelser, bewust niet doelgericht en creatiever. Ik ga het idee gebruiken in mijn plannen voor mijn vroege pensioen. Jobs noemt het “connecting the dots.” Volg je nieuwsgierigheid, leer over de dingen die je interessant vindt, en doe die dingen. Ook al lijken ze niet nuttig te zijn, of relevant voor je carrière. Later blijken die losse interesses dan toch van pas te komen, want je kijkt creatiever naar problemen dan anderen. Alle puzzelstukjes vallen op hun plaats en je hebt precies je plek in de wereld gevonden. Jobs stopte als student met zijn studie, maar in het jaar dat hij nog ingeschreven stond, volgde hij alle cursussen die hij interessant vond. Hij had het collegegeld toch al betaald. En zo deed hij een kalligrafie-cursus, voor de lol, die later van pas kwam bij het ontwerpen van lettertypen voor de Mac. Dat was een van de factoren die van Apple de standaard maakten in de wereld van design en drukwerk.
Precies dat ben ik van plan als ik straks klaar ben met werken. Lekker mijn neus volgen. Alle paadjes die me leuk lijken, bewandelen. En dan niet de vraag stellen: heeft het nut? Kan ik er geld mee verdienen? Als ik specialist wil worden in de geschiedenis van de puntkomma, alles wil weten over het Byzantijnse Rijk, of geobsedeerd raak door Iers volksdansen: prima. Maar ik hoop wel dat ik er een creatiever mens van word. Iemand die ruimte in de dag heeft om zich te laten afleiden.
Nog beter is dat al die ‘dots’ helemaal niet meer hoeven te connecten. Het hoeft nergens toe te leiden, want mijn carrière hoeft geen vorm meer te krijgen. De puzzelstukjes hoeven niet op hun plek te vallen. Een verzameling losse puzzelstukjes is helemaal prima.
Nog even terzijde. Eén ding dat Steve Jobs deed, moet je niet doen: vertrouwen op alternatieve geneeswijzen als je kanker hebt. (Wat mij betreft nooit, trouwens, maar zeker niet bij levensbedreigende ziekten.) Dan ben je misschien wel lekker eigenwijs, maar ga je ook dood. En dat is heel jammer, of je nu een geniale CEO van een techbedrijf bent, of gewoon iemand in Nijverdal met een normale baan en een verzameling treintjes op zolder. Jobs besefte dat hij een fout had gemaakt, maar helaas wel te laat.
Het beeld bij deze post, een portret van Steve Jobs, komt hier vandaan. Ik hoop dat de maker het niet erg vindt.
Leave a Reply