Excuses voor de clickbait-titel. Werken is natuurlijk helemaal niet overschat. Maar een baan hebben om een andere reden dan dat het nu eenmaal de rekeningen betaalt, is dat wel. Vind ik.
Als je financieel onafhankelijk wil worden zodat je niet meer hoeft te werken, wekt dat nogal wat reacties op. Een van de tegenwerpingen is: ‘maar je werkt toch om meer dan alleen het salaris?’
Nee, natuurlijk niet. Ik heb een fantastische baan maar als ze me morgen niet meer betalen, wandel ik zonder problemen naar buiten, en als ik morgen een half miljoen erf, dan ook. Ik snap niet dat weinig andere mensen dat zo zien. Je baas houdt echt niet van je. De kantoortuin mag dan voor veel geld zijn ontworpen door een binnenhuisarchitect, ik denk dat je het thuis leuker hebt ingericht. In het weekend sta je later op, dus volgens mij betekent dit dat je dat liever elke dag zou doen.
Maar dat valt vaak slecht. Het past niet bij onze volksaard. Als je niet meer hoeft te werken voor je geld, dan moet het toch omdat niet werken lui is, en lui zijn is wel een van de zwaardere zonden. Werken moet.
Ik vind dat onzin. Je moet werken omdat je geld nodig hebt. Er is werkelijk geen andere reden. In alle andere situaties ga je over je eigen tijd. Waarschijnlijk besteed je die tijd graag nuttig, en misschien verdien je met de nuttige dingen ook nog wel geld, maar dat is iets wezenlijk anders dan een baan hebben omdat je je anders zou vervelen. Als je niet meer hoeft te werken voor het geld en ook maar één ander ding kunt verzinnen dat leuker is, dan dan moet je stoppen met werken en dat leukere ding gaan doen. (Tenzij dat leukere ding is ‘elk jaar de wereld rond vliegen met m’n privéjet’. Dan heb ik liever dat je onschadelijk in je bureaustoel blijft zitten.)
Ik wil niet dramatisch doen, maar het is wel je leven waar we het over hebben, potverdorie. Welke onwaarschijnlijke serie toevalligheden ook heeft geleid tot ons bestaan, dat feit moet dagelijks gevierd worden*. Als ik de vrijheid heb mijn dag in te vullen zoals ik dat wil, dan moet ik die vrijheid nemen. Dat is iets anders dan verantwoordelijkheden ontwijken, het is ook niet egoïstisch. Dat is je leven in eigen hand nemen.
Het idee dat je moet werken om je leven zin te geven, volgens mij zijn we daar ingetrapt. Ooit kon elk gezin leven van één inkomen. Ook het inkomen van een laaggeschoolde arbeider – zoals mijn eigen vader. Toen gingen vrouwen ook geld verdienen, en stonden er al meteen mensen klaar om dat geld in ontvangst te nemen, in ruil voor consumptie. Soms was die consumptie nuttig, soms waren het onnodige spullen, vliegreizen voor een weekendje, steeds hogere hypotheken en daardoor steeds duurdere huizen, verspilling, vervuiling. We hadden dat nooit moeten doen. Wat we hadden moeten doen, is de tijd niet inleveren, maar eerlijker verdelen.
Stel dat we het kostwinnersmodel hadden vervangen door een 20-urige werkweek voor iedereen. Ons bestedingspatroon was dan niet ontploft. We waren kleding blijven kopen die jarenlang heel bleef en waar je zuinig op was. Auto’s kopen die niet steeds groter werden – of gewoon geen auto als je die niet nodig had. Dan hadden we tijd kunnen maken voor belangrijke dingen die geen geld opleveren, zoals je kinderen of mantelzorg, of het buurthuis, of een of ander levenswerk. Werken aan dingen die bedrijven niet interessant vinden, maar de samenleving wel. Dan hadden we wellicht geen iPhones gehad, maar die waren toch al geen goed idee. Waarschijnlijk hadden we dan wel nog steeds betaalbare huizen. Wat we hadden moeten doen, was de samenleving zo veranderen dat we er gelukkiger van werden, en niet alleen rijker. Rijker werden we trouwens alleen op papier. In de praktijk is veel van die groeiende inkomens in wonen gaan zitten.
De samenleving is meer geld gaan verdienen maar heeft nog net zo weinig tijd. En we vinden allemaal ook nog dat het zo hoort. Vrouwen worden zelfs opgeroepen voltijds te gaan werken om de economie draaiende te houden. Van alle porties gezwets die de kabinetten Rutte de afgelopen jaren over ons hebben uitgestort, is dat er een waar ik razend van word (niet de enige, trouwens).
Als er niet genoeg werknemers zijn, dan zijn er te veel banen. Het is de taak van de economie om de burgers te dienen, niet andersom. Als mensen niet voltijds willen werken, dan is dat hartstikke jammer voor de minister-president. Dan verzint ie maar een manier om de volksstammen flitsbezorgers, bedrijfsadvocaten en andere mensen met bullshitbanen aan te moedigen iets nuttigers te gaan doen. Er was een tijd dat vrouwen juist aangemoedigd werden om in deeltijd te werken. Zijn wij soms ventieltjes waar je lucht uit kunt laten lopen als de economie te hard is opgepompt? En weer lucht in pompt als het moet? In deze discussies gaat het trouwens nooit over mannen.
Anyway, ik dwaal af. Waar waren we? O ja: waarom ik zo snel mogelijk af wil van de noodzaak tot werken. Nou, omdat ik heel veel meer dingen heel leuk vind, en sommige daarvan een stuk leuker dan een kantoorbaan. Ik heb vrijwilligerswerk waar ik van hou, veel hobby’s, en ik zou graag niet aan een locatie gebonden zijn. Ik vind het vervelend dat iemand anders bepaalt waar en wanneer ik werk. En dan heb ik nog geluk. Ik vind mijn werk leuk en ik heb veel vrijheid in mijn functie. Dan ben je een enorme mazzelaar.
En toch zou ik liever geen baan hebben. En dat kan, als je het constante bombardement aan marketing afwijst. In plaats daarvan koop ik vrijheid. Zelfbeschikking. Minder kleren, minder spullen, minder onzin die alleen maar leuk is omdat iemand miljarden heeft uitgegeven aan het creëren van de behoefte. Geen nieuwe keuken. In plaats daarvan kies ik voor spullen die ik koester en die lang meegaan, meer zelf doen, minder perfectionisme en vooral: meer tijd. Het is een kwestie van kopen wat je belangrijk vindt. Ik koop tijd.
En dat is waarom het niet klopt als iemand zegt dat dit alleen kan als je heel veel verdient. Het kan als je tenminste redelijk boven het minimum zit, een beetje geluk hebt qua woonlasten, en keuzes maakt die je de vrijheid teruggeven. Dat is niet iedereen, maar wel de meerderheid van de Nederlanders. En toch doet bijna niemand dat. Waarom niet? Geen idee.
Maar ik ben niet degene die gek is.
*Ik lees dit net nog eens, en een stemmetje in mijn hoofd zegt: ‘waarom moet dat?’ Zeker omdat het leven zeker niet voor iedereen een lolletje is. Dus als je dit leest en echt (even) niet ziet wat er te vieren valt, I hear you. Ik hoop dat het snel verandert.
Leave a Reply