Deze slotaflevering van de serie over mensen die niet beleggen maar het wel moeten doen, wordt een pittige, maar hear me out. Als je een socialist bent die Marx leest en een hekel heeft aan kapitalisten, dan moet je gaan beleggen. Ja, slikt u rustig even in uw koffie, ik kan het uitleggen.
Karl Marx, de vader van het socialisme en het communisme, analyseerde ooit het probleem van de grote arme massa versus de kleine elite. We doen even de Jip en Janneke-samenvatting van de kwestie:
Marx zag eind 19e eeuw een grote massa arbeiders die geen enkele macht hadden, en als verdienmodel maar één optie hadden: hun arbeid. Ze stonden bovendien machteloos tegenover een kleine elite die alle machtsmiddelen en kapitaal in handen had. Deze kapitalisten knepen volgens het principe ‘voor jou tienduizend anderen’ de enorme arbeidersklasse uit, tot die in een permanente staat van ondervoeding en ziekte ten onder dreigde te gaan.
De kapitalisten hadden dus de zaken in handen die winst opleveren: de machines en fabrieken, het vermogen, de politieke macht, en de macht om arbeiders in te zetten voor een hongerloon. De arbeider daarentegen had maar één ding. Zijn eigen lijf om arbeid mee te verrichten. Die arbeid ruilde hij voor geld, maar daarmee kon hij nooit echt meedelen in de winst van een bedrijf. Omdat de kapitalisten altijd zouden blijven streven naar meer winst, zou de arbeider steeds verder uitgebuit worden.
Marx zag maar één oplossing voor deze situatie. Die zou zo onhoudbaar worden, dat de arbeidersklasse in opstand zou komen en het hele kapitalisme omver zou werpen. Een andere uitkomst leek hem niet realistisch; de revolutie was onafwendbaar.
Dat zag Marx verkeerd. De arbeidersklasse organiseerde zichzelf in vakbonden en andere verenigingen, en verbeterde haar situatie via de geleidelijke weg. Men vocht (keihard, trouwens) voor de zesdaagse en uiteindelijke vijfdaagse werkweek, voor het kinderwetje, voor algemeen mannenkiesrecht en later vrouwenkiesrecht, voor de leerplicht, enzovoorts. Bovendien richtten ze dingen op als de wooncoöperatie, die huizen bouwde voor zijn leden. Dit was de sociaal-democratie die decennialang succesvol was in het verheffen van de gewone mens.
Die revolutie is er dus vrijwel nergens gekomen – en waar die er wel kwam, is hij verkeerd afgelopen. Maar het socialisme leeft, want de inkomensverschillen stijgen alweer vele jaren. De ene miljardair na de andere knijpt de rest van de samenleving weer ouderwets uit. Er zijn talloze mensen in Amazon-locaties die luiers dragen omdat ze niet naar de plee mogen, want Bezos wil zo graag nog meer miljarden verzamelen. Ondertussen zucht de rest van de samenleving onder een soort dwangvoeding van marketing en consumentisme om als afzetmarkt te dienen.
Maar. Er is iets veranderd sinds de 19e eeuw. We hebben nu internet, en beleggingsrekeningen die iedereen kan openen, en we hadden Jack Bogle, die het indexfonds heeft uitgevonden. Dit allemaal bestaat nog maar een paar decennia. En de rechtstreekse controle over je beleggingen en de extreem lage kosten van tegenwoordig zijn nog nieuwer. En dat betekent sindsdien dat de gewone mens nu iets kan wat vroeger niet kon: meebezitten van het kapitaal. Van de machines, de bedrijven, en de macht. Je kunt, hoe arm je ook bent, een stuk Amazon bezitten. En daarmee heb je naast je arbeid ook vermogen, dat geld opbrengt zonder dat jij er iets voor hoeft te doen.
Uiteraard is er nog aardig wat verschil. Zolang je weinig geld hebt, zijn je opties om veel vermogen op te bouwen, ook een stuk kleiner. En mensen als Bezos blijven immorele psychopaten die nooit meer kunnen verliezen omdat ze gewoon veel te rijk zijn en hun perverse macht kunnen inzetten om heel veel nare dingen te doen. En het systeem dat dit mogelijk maakt, verandert niet als je eraan mee gaat doen.
Tenzij je het met z’n allen gaat doen, natuurlijk. Dat zal nooit gebeuren, maar soms droom ik van hele mooie dingen. Stel dat alle Amazon-inpakkers en -bezorgers zich zouden organiseren en elk een aandeel in het bedrijf kochten, en naar de aandeelhoudersvergadering gingen. Stel je die jaarvergadering eens voor… Shell vindt die paar activisten al gruwelijk irritant. Kun je nagaan wat er gebeurt als die hele vergadering volzit met de mensen die je aan het leegzuigen bent. Mensen die nu via de omweg van de aandelenbeurs profiteren van die exploitatie, en die over je miljoenenbonus gaan stemmen… Nou ja, daar kan ik dus zo een avond lang over mijmeren.
Het mag dus miniem lijken, maar het principe is veranderd. Iedereen kan nu delen in de pot, ook de gewone mens. En juist de gewone mens zou moeten beleggen, is nu al deze hele serie lang mijn motto. Dat is niet zozeer een kwestie van ‘if you can’t beat them, join them’ maar een kwestie van democratisering van investeren. Het alternatief is: de beurs en zijn grote winsten overlaten aan de mensen die toch al de winnaars van de samenleving zijn.
Anyway. Leve de revolutie, en ga beleggen!
Wel op een goeie manier, alsjeblieft. Kernwoorden: passieve, lowcost, breed gespreide indexfondsen, vaak ETFs. Geen crypto, geen losse aandelen en geen gedoe. Lees hier meer over wat al die termen betekenen en waarom dat allemaal essentieel is:
- Waarin ik zelf investeer en hoe precies met links naar meer info
- Beleggen: je hebt geen cursus nodig ook met links naar meer info
- Alle afleveringen in deze serie over mensen die niet beleggen maar het wel zouden moeten doen.
Volgen? Twee opties:
Leave a Reply