Vroeger zag ik plafondventilatoren alleen in Amerikaanse films, altijd gecombineerd met een klammig bed in een motel, waarin iemand lag die het dan toch steeds best warm had. Ik dacht toen ook altijd: wat een domme uitvinding. Lucht verplaatsen, dat helpt toch geen reet?
Gek genoeg helpt dat wel, heel veel zelfs. Dat komt doordat de lucht om ons heen warmer is dan de lucht in de rest van de ruimte, en dat is onze eigen schuld. Wij hebben dat laagje lucht zelf opgewarmd met ons lijf. Daarom helpen frisse briesjes, wapperende A4tjes en ventilatoren zo goed. Ze vervangen de lucht om ons heen door verse lucht. Dat maakt het voor ons lijf een stuk makkelijker om warmte af te voeren en zichzelf op de goede temperatuur te houden.
Sinds een jaar of vier hangt er een aan mijn plafond. Ik heb een goed geïsoleerd huis maar juist daarom blijft hitte vaak lang binnen als het eenmaal warm is. Ik moet dan best moeite doen om de boel af te koelen.
Ik heb daar eigenlijk alleen ‘s nachts last van. Wakker liggen van de warmte is niet leuk. Gelukkig is mijn slaapkamer vrij koel maar als hij boven de 24 à 25 graden komt, dan gaat de ventilator aan. Vannacht was dat voor het eerst. Er zijn wel meer hete dagen geweest natuurlijk, maar dit was de eerste keer dat het ook ‘s nachts in mijn slaapkamer vervelend werd.
Daarnaast zijn airco’s verschrikkelijk. Toen ik een paar jaar in een te warm land woonde, had ik een airco in elke ruimte van mijn huis. Iedereen had dat. Iedereen had hem ook dag en nacht aanstaan. Men leefde daar van de ene geairconditioneerde ruimte naar de andere. Huis naar auto, auto naar kantoor, kantoor naar auto naar shopping mall naar huis. Ik had het eerste half jaar geen auto dus ik liep naar mijn werk. Dat was gelukkig niet ver, en ik begon vroeg. Mijn collega’s vonden me krankzinnig. Maar als je alleen maar in de airco-lucht zit en je zet hem ook nog op 20, dan bouw je heel weinig tolerantie op voor je eigen klimaat.
Later kwam ik erachter dat er wél mensen waren zonder airco: oude mensen. Die hadden oude huizen met dikke muren, gebouwd op het klimaat. Die huizen waren omringd met hoge bomen die de zon tegenhielden. Alleen die oude vrouwtjes en mannetjes zag je ‘s middags buiten zitten, onder de schaduw van die oude bomen met een glas water. Beetje ouwehoeren, beetje voorbijgangers judgen. Het leek mij een topleven. (Wellicht komt hier mijn haast vandaan om met pensioen te gaan. Ik wil gewoon onder een grote vijgenboom zitten, bloemetjesjurk aan, zelfgemaakte limonade in de hand!)
Moderne huizen daarentegen werden gewoon in sneltreinvaart uit de grond gestampt. Betonnen muren, ongeïsoleerd en overal airco’s, en klaar. Torenhoge energierekeningen maar wat geeft dat. Weer een project developer rijk geworden. Mensen daar vonden die betonblokken modern en mooi. Ik had liever zo’n klassiek huis, en na een tijd verhuisde ik naar zo’n huis. Weer was ik de gekke buitenlander, maar ik heb er geen spijt van gehad.
In mijn eerste appartement in dat warme land had ik dus airco, maar probeerde ik hem zo min mogelijk te gebruiken. De milieuschade was een belangrijke reden, maar het scheelde ook ontzettend veel geld – en dan was daar de stroom nog een stuk goedkoper dan hier. En dat geluid! Wat een herrie. Vooral als je probeert te slapen. Je hoorde ook nog de buitenunit, en die van de buren, lekker samen ronkend op het dak of het balkon (lelijk gezicht ook, trouwens). Ik vond de lucht binnen ook te droog. En die airco werkte alleen als alle ramen in huis potdicht zaten. Koel was het wel, maar frisse lucht is anders.
Nadelen genoeg, dus. Voor jezelf, en voor de planeet. Aangezien we allemaal te veel fossiele brandstoffen gebruiken (deels voor die airco’s… wat een clusterfuck) wordt het steeds warmer elke zomer, en nog meer airco’s zijn dan niet de oplossing. Maar wat moet je dan als het te warm wordt in de zomer?
Het huis koel houden
Ervoor zorgen dat het huis überhaupt niet opwarmt, is natuurlijk het beste. Dit is hoe ik het doe. Het allereffectiefste: zodra de lucht ‘s avonds buiten koeler is dan binnen, gaan alle ramen en deuren open. Vooral als er ook een briesje staat. Dat blijft de hele nacht zo. En ‘s morgens zodra het buiten warm wordt, gaat alles dicht. De gordijnen gaan al dicht als de zon op de ramen staat, ook als het dan buiten nog koud is. Soms betekent dat in de ochtend dus: raam open, gordijn dicht. Dat gaat dan meestal prima.
Als je een tuin hebt en grote ramen waar veel zon op staat: plant een boom. Een die in de zomer een lekker dik bladendak heeft, maar in de winter kaal is, zodat je dan wèl lekker van dat zonnetje kunt genieten. Geniet in de herfst van de egeltjes in de hoop bladeren die je in de hoek van de tuin hebt geschoven.
Manieren om de zon aan de buitenkant van je huis al tegen te houden, dus luiken of zonneschermen, helpen nog veel beter dan gordijnen. Dat heb ik niet, maar het schijnt dat dat tegenwoordig wel onderdeel is van de bouwvoorschriften. Goed idee.
Kleine dingen kunnen ook helpen. Het wordt in mijn keuken bijvoorbeeld minder warm nu ik op inductie kook. Gerechten die eeuwen in de oven moeten, bewaar ik voor een koude dag. En dit klinkt idioot, maar dit helpt ook echt: vervang je stroomvreters. Veel electrische apparaten die veel stroom verbruiken, worden ook warm, net als gloeilampen. En als die dingen 24 uur per dag aanstaan, hebben ze veel tijd om de temperatuur een graadje omhoog te werken. Ik merk het nu in mijn berging nu daar geen oude vriezer meer staat.
In mijn tijd in dat warme land heb ik ook geleerd dat aanpassen aan de warmte echt helpt. Gewoon de tijd nemen om je systeem te laten wennen, je niet te druk maken, genoeg water of sportdrankjes drinken. Actieve dingen op de vroege ochtend doen. Na een paar dagen kun je dan temperaturen van boven de 30 graden prima aan.
Afkoelen met een plafondventilator
In die paar weken per jaar dat zelfs de nacht te warm is, heb ik mijn ventilator. Ik zet hem aan en meteen is het een stuk koeler. De luchtstroom voelt lekker – behalve voor de muggen. Die zijn ineens allemaal verdwenen!
Het is belangrijk om de goede te kiezen. Ik heb veel van mijn informatie gehaald op de site www.plafondventilator.nl (geen sponsoring of iets dergelijks, en ik wil ook niet zeggen dat je hem daar moet kopen, maar de info is heel volledig.)
Mijn overwegingen destijds, in 2020:
- Gelijkstroom (DC) is zuiniger en stiller. Ook duurder, maar dat ding moet een tijd meegaan. Dat mijn ventilator geen enkel geluid maakt, vind ik zelf fantastisch.
- Ik wilde ook ingebouwde verlichting, want een hanglamp hangt in mijn kleine slaapkamer bijna onvermijdelijk in de weg. Dat beperkt de keuze. Als dat niet nodig is, heb je meer keus en wordt hij voordeliger.
- Afstandbediening is een must.
- Timer is fijn, zeker in de slaapkamer.
- Er zijn er die een ‘winterstand’ hebben. Ik heb nog nooit gemerkt dat dat zin heeft.
- Een mooie vinden is soms een uitdaging. Ik heb er een genomen die helemaal wit is, valt lekker weg aan het witte plafond.
- Het advies op bovenstaande site over het formaat leek me nogal fors. Ik vermoed dat je, als je in de buurt van de grens zit die op die site genoemd wordt, ook wel voor de kleinere kunt kiezen. Ik heb me eraan gehouden maar ik vind het best een groot ding voor mijn kleine slaapkamer, en op een heel lage snelheid werkt hij al perfect. Ik geloof dat ik de hoogste stand nog nooit gebruikt heb.
Uiteindelijk ben ik uitgekomen op een CasaFan Eco Aviatos van 132 cm, maar afhankelijk van je wensen kun je ook op een heel andere uitkomen. Mijn keuze was niet de goedkoopste maar ik ben er ontzettend blij mee. En op mijn energierekening heeft hij een verwaarloosbaar effect.
En als je geen zin hebt om er geld aan uit te geven: gewoon een staande ventilator van de Hema of de bouwmarkt helpt ook al een heel stuk, natuurlijk. Ik vind dat alleen wat meer gedoe, en hij staat in de weg. Maar in mijn campertje afgelopen vakantie – vijf weken lang hittegolf – was mijn kleine bureauventilatortje mijn redding in heel veel, veel te warme nachten. En dat zegt wat, in zo’n metalen bus met kleine ramen.
Meer tips? Zoals meestal zegt Milieucentraal het beter en vollediger dan ik.
Leave a Reply to ilse Cancel reply